Waarom rust nemen zo moeilijk is als je altijd ‘aan’ staat.

De stille tol van altijd ‘aan’ staan

Voor veel mensen die langdurige stress of trauma hebben meegemaakt, is rust nemen geen vanzelfsprekendheid. Het voelt eerder als een dreiging dan als een opluchting. Dit heeft alles te maken met hoe ons zenuwstelsel zich heeft aangepast aan onze omgeving. Als je jarenlang hebt geleefd in een staat van paraatheid – of dat nu door een moeilijke jeugd, een toxische relatie of een veeleisende werkomgeving is – dan wordt die staat van paraatheid jouw ‘normaal’.

Wanneer je lichaam gewend is aan chronische stress, voelt rust nemen onnatuurlijk. Je brein heeft geleerd dat het veilig is om alert te blijven. Stilzitten? Dat is een onbekend en mogelijk zelfs ‘gevaarlijk’ terrein.

Waarom je brein ontspanning ziet als een bedreiging (en hoe je dat kunt veranderen)

Ons zenuwstelsel werkt met een briljant overlevingssysteem. Het beoordeelt continu of een situatie veilig of onveilig is. Wanneer je in een stressvolle situatie zit, activeert je lichaam het sympathische zenuwstelsel: je hartslag versnelt, je spieren spannen zich aan en je bent klaar om te vechten of te vluchten. Maar als die stress langdurig aanhoudt, raakt je systeem vast in een verhoogde staat van paraatheid. Dit betekent dat je ook in ogenschijnlijk veilige situaties moeite hebt om te ontspannen.

Waarom is rust nemen zo moeilijk?

1. Je zenuwstelsel vertrouwt ontspanning niet meer – Als je gewend bent om altijd alert te zijn, voelt ontspanning onveilig. Je lichaam verwacht gevaar en blijft waakzaam.

2. Je hebt het idee dat je altijd productief moet zijn – In een maatschappij waarin ‘druk zijn’ als een badge of honor wordt gezien, kan rust voelen als falen.

3. Je associeert stilstand met onprettige emoties – Zodra je stopt met rennen, kunnen oude emoties of onderdrukte gevoelens naar de oppervlakte komen. Dat kan onbewust spannend zijn.

4. Je ervaart een interne onrust – Als je lichaam gewend is aan een hoge mate van stresshormonen, voelt ontspanning als ‘saai’ of zelfs ongemakkelijk.

Hoe ik weer heb leren ontspannen (en hoe jij dat ook kunt doen)

Rust nemen is niet alleen een kwestie van tijd vrijmaken, maar ook van je zenuwstelsel hertrainen. Hier zijn een paar manieren die mij hebben geholpen en jou ook kunnen ondersteunen:

1. Bouw ontspanning stapsgewijs op

Als totale rust je onrustig maakt, begin dan met kleine momenten van vertraging. Neem bijvoorbeeld één bewuste ademhaling voordat je aan een taak begint. Of probeer vijf minuten stil te zitten met een kop thee, zonder afleiding.

2. Geef je zenuwstelsel een nieuwe ‘veiligheidservaring’

Rust wordt veiliger als je het koppelt aan iets vertrouwds. Luister bijvoorbeeld naar kalmerende muziek, wieg jezelf zachtjes heen en weer, of leg een hand op je hart om je lichaam te laten weten dat ontspanning oké is.

3. Herken de stem van je innerlijke criticus

Die stem die zegt dat je lui bent als je rust neemt? Dat is geen waarheid, dat is een oud patroon. Vervang het door een nieuwe gedachte, zoals: “Ik mag ontspannen, mijn lichaam heeft dit nodig.”

4. Focus op je lichaam, niet op je gedachten

Veel mensen proberen te ontspannen met hun hoofd: “Ik moet nu rusten.” Maar echte ontspanning zit in je lichaam. Focus op je ademhaling, voel je voeten op de grond, of maak een rustige wandeling zonder doel.

5. Oefen met ‘niets doen’ zonder oordeel

Plan eens een moment in waarop je niets hoeft te doen. Niet als een ‘taak’, maar als een experiment. Hoe voelt het om vijf minuten gewoon te zitten? Merk op wat er gebeurt, zonder te oordelen.

Van overleven naar leven

Rust nemen als je altijd ‘aan’ hebt gestaan, vraagt om geduld en zelfcompassie. Je brein en lichaam moeten opnieuw leren dat ontspanning veilig is. Dit is een proces, geen eindbestemming. Maar hoe vaker je jezelf toestemming geeft om even te zijn in plaats van te doen, hoe makkelijker het wordt.

Ik weet dat het niet altijd makkelijk is, maar geloof me: je mag rusten. Je hebt het nodig. En het mooiste? Juist in die rust vindt de grootste heling plaats.

een tekst te typen.