Jeugdtrauma. Het klinkt misschien als een zwaar woord, iets voor mensen met een ‘echte’ moeilijke jeugd. Maar de waarheid? Veel van onze volwassen struggles – de constante drang om alles goed te doen, de moeite om grenzen te stellen, dat knagende gevoel van ‘niet genoeg zijn’ – zijn de stille echo’s van wat we als kind hebben geleerd. En vaak hebben we het niet eens door.
Totdat we vastlopen. Totdat we keer op keer in dezelfde situaties belanden en denken: Hoe dan? Waarom overkomt mij dit steeds? Alsof er een onzichtbaar script is dat we onbewust volgen. Een script dat we zelf niet eens hebben geschreven.
Maar hier komt het goede nieuws: als je eenmaal doorziet dat je op de automatische piloot draait, kun je die piloot uitschakelen. Je kunt een nieuw script schrijven. Hoe? Daar gaan we het over hebben.
Waarom trauma niet altijd voelt als ‘trauma’
Veel mensen denken dat trauma alleen betekent dat je iets extreem heftigs hebt meegemaakt. Maar trauma is niet alleen het grote, zichtbare leed. Het is ook de dingen die je niet hebt gekregen: emotionele veiligheid, erkenning, ruimte om jezelf te zijn.
Misschien moest je altijd op eieren lopen omdat de sfeer thuis onvoorspelbaar was. Misschien leerde je dat je gevoelens er niet toe deden (“stel je niet zo aan”). Of misschien werd van jou verwacht dat je ‘sterk’ was en altijd rekening hield met anderen. Dat zijn lessen die je als kind opslaat. Maar hier zit het probleem: wat je als kind overleeft, neem je als volwassene mee als ‘normaal’.
En dus blijf je dezelfde patronen herhalen. Want je zenuwstelsel heeft ooit geleerd: Als ik me aanpas, ben ik veilig. En dat patroon blijft actief, zelfs als je allang volwassen bent en niemand je meer vertelt hoe je moet zijn.
De impact van onbewuste patronen
Misschien herken je dit:
-
Je zegt ‘ja’, terwijl je ‘nee’ bedoelt, omdat je anderen niet wilt teleurstellen.
-
Je hebt moeite met ontspannen, want stilzitten voelt oncomfortabel.
-
Je blijft relaties aantrekken waarin je veel geeft en weinig krijgt.
-
Je voelt je verantwoordelijk voor andermans emoties en problemen.
Dit zijn geen ‘persoonlijkheidskenmerken’. Dit zijn overlevingsstrategieën die ooit nuttig waren, maar die je nu in de weg zitten.
En het rotste? Ze voelen vaak juist veilig. Want je brein verwart ‘vertrouwd’ met ‘veilig’. Een toxische relatie kan dus vertrouwd voelen, terwijl die allesbehalve veilig is. Altijd druk zijn voelt alsof je controle hebt, terwijl het in werkelijkheid een manier is om niet te hoeven voelen.
Hoe je het doorbreekt
Goed nieuws: je kunt deze patronen veranderen. Maar niet door ‘gewoon even anders te doen’. Verandering begint bij bewustwording en kleine, haalbare stappen.
1. Herken de onzichtbare regels
Vraag jezelf af: welke ‘waarheden’ heb ik als kind over mezelf en de wereld geleerd? Bijvoorbeeld:
-
Ik moet sterk zijn, anders ben ik zwak.
-
Mijn behoeften zijn niet zo belangrijk.
-
Liefde moet je verdienen.
Zie deze overtuigingen niet als feiten, maar als programmering. En alles wat geprogrammeerd is, kan opnieuw worden ingesteld.
2. Voel het verschil tussen ‘vertrouwd’ en ‘gezond’
Leer het verschil herkennen tussen wat goed voelt en wat goed is.
-
Je voelt je aangetrokken tot emotioneel onbereikbare mensen? Niet omdat het liefde is, maar omdat het bekend voelt.
-
Je krijgt stress als je rust neemt? Niet omdat je nietsdoen haat, maar omdat je brein heeft geleerd dat ‘productief zijn’ veiligheid betekent.
Door deze patronen te herkennen, kun je ze langzaam gaan verschuiven.
3. Leer je zenuwstelsel dat verandering oké is
Oude patronen doorbreken voelt in het begin alsof je tegen de stroom in zwemt. Maar hoe vaker je een nieuwe keuze maakt, hoe makkelijker het wordt. Begin klein:
-
Zeg één keer ‘nee’ op iets waar je normaal ‘ja’ op zegt.
-
Sta even stil bij een beslissing voordat je automatisch reageert.
-
Neem een pauze van vijf minuten zonder schuldgevoel.
Elke keer dat je een nieuwe keuze maakt, geef je je brein een nieuwe ervaring. En dát is hoe verandering begint.
Het gaat niet om perfectie, maar om beweging
Veel mensen denken: Ik moet eerst alles verwerken voordat ik echt kan veranderen. Maar dat is niet waar. Je hoeft niet ‘helemaal geheeld’ te zijn om een nieuwe keuze te maken. Je kunt nú al iets anders doen dan je normaal zou doen.
En het mooie? Hoe vaker je een nieuw patroon kiest, hoe makkelijker het wordt. Tot het op een dag niet meer voelt als ‘moeilijk doen’, maar gewoon als jij.
Je bent niet gebroken. Je hoeft jezelf niet te fixen. Je mag gewoon leren hoe je, stap voor stap, iets nieuws kiest.
En voor je het weet? Ben jij degene die niet langer een oud script volgt, maar zelf een nieuw verhaal schrijft.
Reactie plaatsen
Reacties